โรคไตเรื้อรังป้องกันไว้ดีกว่ารักษา

[siritidaphon]

โรคไตเรื้อรังป้องกันไว้ดีกว่ารักษา

โรคไตเรื้อรัง (Chronic Kidney Disease - CKD) เป็นภาวะที่ไตค่อยๆ เสื่อมสมรรถภาพลงอย่างช้าๆ และมักไม่แสดงอาการในระยะเริ่มต้น กว่าจะรู้ตัว หลายคนก็เข้าสู่ระยะท้ายๆ ของโรคแล้ว ทำให้การรักษาซับซ้อนและมีค่าใช้จ่ายสูง ดังนั้น คำกล่าวที่ว่า "โรคไตเรื้อรังป้องกันไว้ดีกว่ารักษา" จึงเป็นความจริงอย่างยิ่งค่ะ

ทำไมการป้องกันถึงสำคัญกว่าการรักษา?

ไตที่เสียไปแล้ว ฟื้นฟูได้ยาก:

เนื้อไตที่เสียหายไปแล้ว มักจะไม่สามารถฟื้นตัวกลับมาเป็นปกติได้ การรักษาโรคไตเรื้อรังจึงเป็นการ ชะลอการเสื่อมของไต ไม่ให้ลุกลามเร็วขึ้น และประคับประคองอาการ เพื่อให้ผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตได้ใกล้เคียงปกติที่สุด

หากไตวายถึงขั้นสุดท้าย ผู้ป่วยจำเป็นต้องได้รับการบำบัดทดแทนไต เช่น ฟอกไต (Hemodialysis), ล้างไตทางช่องท้อง (Peritoneal Dialysis), หรือ ปลูกถ่ายไต (Kidney Transplant) ซึ่งเป็นกระบวนการที่ซับซ้อน มีค่าใช้จ่ายสูง และส่งผลกระทบอย่างมากต่อคุณภาพชีวิต

มักไม่มีอาการในระยะแรก:

โรคไตเรื้อรังในระยะเริ่มต้นถึงปานกลางมักไม่มีอาการที่ชัดเจน หรือมีอาการที่ไม่จำเพาะเจาะจง เช่น อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ทำให้หลายคนไม่รู้ตัวว่าป่วย

เมื่อมีอาการแสดงชัดเจน เช่น บวม ซีด เหนื่อยง่าย คัน คลื่นไส้ มักเป็นเมื่อการทำงานของไตลดลงไปมากแล้ว (เหลือไม่ถึง 15-30%) ซึ่งเป็นระยะที่การรักษาทำได้จำกัด


ค่าใช้จ่ายสูงมาก:

การรักษาโรคไตเรื้อรังระยะสุดท้าย โดยเฉพาะการฟอกไตหรือการปลูกถ่ายไต มีค่าใช้จ่ายสูงมาก ทั้งค่ารักษาพยาบาล ค่ายา และค่าใช้จ่ายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งเป็นภาระหนักทั้งต่อผู้ป่วย ครอบครัว และระบบสาธารณสุข


คุณภาพชีวิตที่ลดลง:

ผู้ป่วยไตเรื้อรังมักมีภาวะแทรกซ้อนหลายอย่าง เช่น โลหิตจาง กระดูกพรุน โรคหัวใจและหลอดเลือด ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพชีวิตอย่างมาก

การบำบัดทดแทนไต เช่น การฟอกไต ต้องใช้เวลาหลายชั่วโมงต่อสัปดาห์ ทำให้ผู้ป่วยมีข้อจำกัดในการใช้ชีวิตและทำกิจกรรมต่างๆ

แนวทางการป้องกันโรคไตเรื้อรัง
การป้องกันโรคไตเรื้อรังทำได้โดยการจัดการกับปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ดังนี้:


ควบคุมโรคประจำตัวให้ดี:

เบาหวาน: ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติอย่างสม่ำเสมอ โดยการรับประทานยาตามแพทย์สั่ง ควบคุมอาหาร และออกกำลังกาย

ความดันโลหิตสูง: ควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในเป้าหมาย โดยการรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง ลดเค็ม ออกกำลังกาย และลดความเครียด


รับประทานอาหารเพื่อสุขภาพไต:

ลดเค็ม: หลีกเลี่ยงอาหารที่มีโซเดียมสูง เช่น อาหารแปรรูป อาหารสำเร็จรูป ขนมขบเคี้ยว อาหารดอง/เค็มจัด และลดการเติมเครื่องปรุงรส

รับประทานอาหารให้หลากหลาย: เน้นผัก ผลไม้ และโปรตีนไม่ติดมันในปริมาณที่พอเหมาะ

ดื่มน้ำเปล่าให้เพียงพอ: ไม่มากหรือน้อยเกินไป เพื่อช่วยให้ไตทำงานได้ดีขึ้น (ยกเว้นในรายที่มีข้อจำกัดจากโรคอื่น ควรปรึกษาแพทย์)


ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ:

ออกกำลังกายระดับปานกลางอย่างน้อย 30 นาทีต่อวัน 5 วันต่อสัปดาห์ เพื่อช่วยควบคุมน้ำหนัก ควบคุมระดับน้ำตาลและความดันโลหิต


หลีกเลี่ยงพฤติกรรมทำร้ายไต:

งดสูบบุหรี่และลดการดื่มแอลกอฮอล์: สิ่งเหล่านี้ทำลายหลอดเลือดและเป็นพิษต่อไตโดยตรง

หลีกเลี่ยงการใช้ยาที่ไม่จำเป็น: โดยเฉพาะยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs (ยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์) เช่น ไอบูโพรเฟน, นาพรอกเซน และ ยาชุด ยาลูกกลอน ยาสมุนไพรที่ไม่ได้มาตรฐาน ซึ่งมักมีการปนเปื้อนสารอันตรายต่อไต

ปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยา: ทุกครั้ง โดยเฉพาะหากคุณมีโรคประจำตัว หรือกำลังรับประทานยาอื่นๆ อยู่


ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ:

ภาวะอ้วนเพิ่มความเสี่ยงต่อโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง และทำให้ไตทำงานหนักขึ้น

ตรวจสุขภาพไตเป็นประจำ:

หากคุณมีปัจจัยเสี่ยง ควรเข้ารับการตรวจเลือดเพื่อดูค่าการทำงานของไต (eGFR, Creatinine) และตรวจปัสสาวะเพื่อดูภาวะไข่ขาวรั่วในปัสสาวะ (Microalbuminuria/Proteinuria) อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เพื่อให้สามารถตรวจพบความผิดปกติได้ตั้งแต่เนิ่นๆ และเริ่มการรักษาได้ทันท่วงที

การใส่ใจดูแลสุขภาพและป้องกันโรคไตเรื้อรังตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยให้คุณมีคุณภาพชีวิตที่ดี และลดภาระที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้อย่างมหาศาลค่ะ